Dawno temu (bo to już 7 lat minęło) wpadła mi w ręce niezwykła publikacja autorstwa Łukasza Rondudy " Sztuka Polska lat 70. Awangarda". Wertując strony z rumieńcem na twarzy odkrywałam z nią nieznane zakamarki życia artystycznego komunistycznej Polski. Badając lata siedemdziesiąte Ronduda dokonał między innymi próby rekonstrukcji pola sztuki i postaw. W pierwszym kroku od sztuki tradycyjnej oddzielił neoawangardę, następnie w jej obrębie wyróżnił dwie postawy: postesencjalizm (który "z jednej strony skupiał się na czysto artystycznych pytaniach istotowych dotyczących sztuki [...], z drugiej refleksję nad sztuką łączył z zadawaniem najbardziej podstawowych egzystencjalnych pytań") oraz pragmatyzm (dla którego "ważniejszy od postawy wobec sztuki [...] był stosunek do współczesnego świata pozaartystycznego, do rzeczywistości"). Na końcu  postesencjalizm podzielił na wewnątrzartystyczny (np. Jaroslaw Kozlowski i egzystencjalny (np. Andrzej Partum, Natalia LL).

POSTESENCJALIZM

W pierwszym wydaniu przekraczał tradycyjnie pojmowany esencjalizmu estetyczny. Artyści tego nurtu nie twierdzili, że istota sztuki jest niezmienna- wręcz przeciwnie dochodzenie do niej było nieskończonym, niemożliwym procesem.

W drugiej części - egzystencjalnej , pytania o istotę sztuki pokrywały się z podstawowymi pytaniami egzystencjalnymi.Pojawiają się fundamentalne pytania o sens życia.

W 1971 roku Warpechowski wykonał w Biurze Poezji Andrzeja Partuma pierwsze z serii performance z rybą. Działanie to miało wyraźny kontekst poetycki. Artysta rozdał widzom wodę w szklankach, a na planszy z napisem "woda" położył żywą rybę.

Postesencjaliści egzystencjalni dążyli do przełamania wewnątrzartystycznego, istotowego namysłu sztuki nad sztuką, przeciwstawiając mu poszukiwania, które zawsze były nierozłącznie związane z twórczością artystyczną.

"Specyficzne kadrowanie i estetyzacja tych quasi- pornograficznych fotografii, a także ich przemyślana aranżacja służyły Natali LL do zaznaczenia równowagi pomiędzy fizycznym a psychicznym wymiarem aktu seksualnego, będącym wg niej przeżyciem powszechnym i transgresywnym równocześnie."

W pracach " Słowo" (1971), "Sfera Intymna" ( 1971), "Sztuka Konsumpcyjna" (1972) Natalia LL odeszła od obiektywizmu poprzednich prac kreując intymną, osobistą wypowiedź szukając znaku, który przemówi nie tylko do umysłu ale i zmysłów.

"Postesencjalizm lat 70, sytuujący sie miedzy esencjalizmu a pragmatyzmem, był zjawiskiem niejednorodnym. Jego artystyczny, intelektualny odłam znacznie różnił się od postesencjalistycznych wariantów polskiej neoawangardy lat 70 związanych z egzystencją i rzeczywistością."- cyt. Łukasz Ronduda " Sztuka Polska lat 70. Awangarda.